Quân đội nhân dân Việt Nam do Đảng Cộng sản Việt Nam, Chủ tịch Hồ Chí Minh tổ chức, lãnh đạo, giáo dục và rèn luyện. Trải qua gần 80 năm xây dựng, chiến đấu và trưởng thành, Quân đội ta đã nhiều lần điều chỉnh tổ chức lực lượng để phù hợp chức năng, nhiệm vụ của Quân đội và thực tiễn đất nước trong từng giai đoạn cách mạng. Qua đó tạo ra những dấu ấn quan trọng để Quân đội lập nên những chiến công vang dội, bách chiến, bách thắng.

Khi cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước của dân tộc ta bước vào giai đoạn quyết định, quân và dân ta liên tiếp giành thắng lợi trên các mặt trận chính trị, quân sự, ngoại giao, buộc đế quốc Mỹ phải ngồi vào bàn đàm phán, ký kết Hiệp định Paris; Mỹ phải tôn trọng độc lập, chủ quyền thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ của Việt Nam, rút hết quân viễn chinh, đồng minh về nước; nhân dân ta đã hoàn thành mục tiêu “đánh cho Mỹ cút”, tạo ra thời cơ, thuận lợi thực hiện mục tiêu “đánh cho ngụy nhào”, giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước.

Đại tướng Phan Văn Giang, Ủy viên Bộ Chính trị, Phó bí thư Quân ủy Trung ương, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng tham quan Phòng Hồ Chí Minh Tiểu đoàn 9, Trung đoàn 102, Sư đoàn 308, Quân đoàn 1, tháng 7-2023. Ảnh: CHÍ HÒA

Trước tình hình đó, để tiếp tục tăng cường thế và lực của ta, chủ động tạo và chớp thời cơ, giành thắng lợi quyết định trên chiến trường, ngày 15-10-1973, Quân ủy Trung ương đã họp, kịp thời đề ra những chủ trương lớn về quân sự. Trong hội nghị quan trọng này, Quân ủy Trung ương đã thống nhất đề nghị Bộ Chính trị cho thành lập một số quân đoàn chủ lực cơ động trực thuộc Bộ, nhằm nâng cao khả năng chiến đấu của lực lượng vũ trang, tiến hành các chiến dịch quy mô lớn làm thay đổi cục diện chiến trường, đáp ứng yêu cầu tác chiến trước mắt, đồng thời chuẩn bị lực lượng cho kế hoạch chiến lược lâu dài, cơ bản của cách mạng miền Nam. 

Chấp hành Nghị quyết số 2124/NQ-NS-TƯ ngày 22-10-1973 của Bộ Chính trị, ngày 24-10-1973, Đại tướng Võ Nguyên Giáp, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Quân ủy Trung ương, Phó thủ tướng Chính phủ kiêm Bộ trưởng Bộ Quốc phòng ký Quyết định số 142/QĐ-QP của Bộ trưởng Bộ Quốc phòng thành lập Quân đoàn 1, Quân đoàn chủ lực cơ động chiến lược đầu tiên của Quân đội nhân dân Việt Nam. Sau đó lần lượt các Quân đoàn 2, Quân đoàn 4, Quân đoàn 3 được thành lập.

Quyết định thành lập các quân đoàn chủ lực, trong đó có Quân đoàn 1-Binh đoàn Quyết Thắng đánh dấu sự phát triển, trưởng thành, lớn mạnh của Quân đội ta trong giai đoạn lịch sử có tính bước ngoặt của cuộc đấu tranh cách mạng, giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, thể hiện tư duy, tầm nhìn chiến lược, đúng đắn, kịp thời của Bộ Chính trị, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng trong lãnh đạo, chỉ đạo xây dựng, tổ chức lực lượng, chuẩn bị và tiến hành chiến tranh, tạo nên sức mạnh tổng hợp to lớn, để đánh những đòn quyết định, quyết chiến, chiến lược trên chiến trường, giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước.

Đại tướng Phan Văn Giang, Ủy viên Bộ Chính trị, Phó bí thư Quân ủy Trung ương, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng kiểm tra tiến độ xây dựng nhà ở bộ đội tại Trung đoàn 102, Sư đoàn 308, Quân đoàn 1, tháng 7-2023. Ảnh: CHÍ HÒA

Quân đoàn 1, hội tụ trong tổ chức, biên chế là những đơn vị được thành lập đầu tiên của Quân đội nhân dân Việt Nam, có bề dày truyền thống, từng lập nhiều thành tích xuất sắc trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược, đó là: Sư đoàn Bộ binh 308-“Đại đoàn Quân Tiên Phong” thành lập năm 1949; Sư đoàn Bộ binh 312-“Đại đoàn Chiến Thắng” thành lập năm 1950; Sư đoàn 320B-“Đại đoàn Đồng Bằng” thành lập năm 1951; Sư đoàn Phòng không 367 thành lập năm 1966; Lữ đoàn Pháo binh 45-“Đoàn Tất Thắng”, tiền thân là Trung đoàn 34 thành lập từ thời kỳ chống Pháp; Lữ đoàn Tăng thiết giáp 202 thành lập năm 1959; Lữ đoàn Công binh 299, nguyên là Trung đoàn Công binh 299 thành lập năm 1965.

Riêng Trung đoàn Thông tin 140 dù mới thành lập nhưng hầu hết cán bộ, chiến sĩ đã qua chiến đấu ở chiến trường Trị Thiên. Từ những ngày đầu thành lập, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng đã bố trí lãnh đạo, chỉ huy Bộ tư lệnh Quân đoàn là những tướng lĩnh, cán bộ trung, cao cấp dày dạn trận mạc: Thiếu tướng Lê Trọng Tấn-Phó tổng Tham mưu trưởng được cử kiêm Tư lệnh Quân đoàn, Thiếu tướng Lê Quang Hòa-Phó chủ nhiệm Tổng cục Chính trị kiêm Chính ủy Quân đoàn.

Các lữ đoàn binh chủng của Quân đoàn 1 luyện tập vượt chướng ngại nước năm 2022. Ảnh: MINH VIỆT

Sau khi thành lập, Quân đoàn 1 vừa ổn định tổ chức biên chế vừa huấn luyện, xây dựng, chuẩn bị cơ sở vật chất kỹ thuật, sẵn sàng bước vào chiến đấu, vừa cùng nhân dân làm nhiệm vụ chống bão lụt và xây dựng kinh tế. Với bản lĩnh, trí tuệ, trách nhiệm, quyết tâm cao, trong thời gian ngắn, Quân đoàn 1 đã tập trung xây dựng trở thành lực lượng chủ lực, cơ động chiến lược, có sức chiến đấu cao, cơ động nhanh, đột kích mạnh, có khả năng tác chiến hiệp đồng quân binh chủng quy mô lớn.

Trong cuộc tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân năm 1975, Quân đoàn 1 vừa là lực lượng dự bị chiến lược, cơ động bảo vệ miền Bắc, vừa hành quân “thần tốc” từ Bắc vào Nam, lập thành cánh quân phía Bắc, giải phóng Sài Gòn.

Với cách đánh “Thần tốc, táo bạo, bất ngờ, chắc thắng”, Quân đoàn đã phá tan nhiều tuyến phòng thủ, tiêu diệt, làm tan rã Sư đoàn 5 ngụy, đánh chiếm Bộ Tổng Tham mưu ngụy và nhiều mục tiêu quan trọng khác, góp phần làm nên chiến thắng của Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử, giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất Tổ quốc. Trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, Quân đoàn luôn mẫu mực, đoàn kết, chủ động, sáng tạo, khắc phục khó khăn, hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ, thực sự là đơn vị chủ lực, cơ động chiến lược của Bộ.

Nửa thế kỷ, một chặng đường phát triển vô cùng vẻ vang và hào hùng, dưới sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý của Nhà nước, trực tiếp là Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng; sự động viên, cổ vũ của các đơn vị trong toàn quân; sự giúp đỡ to lớn của cấp ủy, chính quyền, sự yêu thương đùm bọc của nhân dân các địa phương, các thế hệ cán bộ, chiến sĩ Quân đoàn 1 đã phát huy tốt truyền thống “Thần tốc-Quyết thắng”, vượt mọi gian khổ, hy sinh, phấn đấu không ngừng, lập nhiều chiến công oanh liệt, đóng góp xứng đáng vào sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, xây dựng Quân đội, củng cố quốc phòng, bảo vệ Tổ quốc.

Những năm tới, tình hình thế giới, khu vực tiếp tục diễn biến nhanh chóng, phức tạp, khó dự báo; chiến tranh quy mô lớn ít có khả năng xảy ra, nhưng cạnh tranh chiến lược, xung đột cục bộ, tranh chấp chủ quyền lãnh thổ, nhất là tranh chấp chủ quyền biển, đảo diễn ra phức tạp, quyết liệt; cuộc Cách mạng khoa học công nghệ tác động làm thay đổi phương thức chiến tranh, xuất hiện nhiều loại vũ khí mới, chiến tranh sử dụng vũ khí công nghệ cao, chiến tranh phi tiếp xúc, chiến tranh ủy nhiệm ngày càng phổ biến.

Sự nghiệp đổi mới của đất nước gần 40 năm qua đã thu được những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử; thế và lực, sức mạnh tổng hợp quốc gia, uy tín quốc tế của đất nước ngày càng được củng cố, nâng cao, tạo ra những tiền đề quan trọng để xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, như đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã khẳng định: “Đất nước ta chưa bao giờ có được cơ đồ, tiềm lực, vị thế và uy tín quốc tế như ngày nay”.

Tuy nhiên, nước ta vẫn đang đứng trước nhiều khó khăn, thách thức; các thế lực thù địch, phản động, cơ hội chính trị tăng cường chống phá Đảng, Nhà nước, Quân đội bằng chiến lược “diễn biến hòa bình”, thúc đẩy “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”, âm mưu “phi chính trị hóa” Quân đội; tình hình Biển Đông, an ninh trật tự trên một số địa bàn chiến lược, trọng điểm vẫn tiềm ẩn nhân tố phức tạp; các thách thức an ninh phi truyền thống ngày càng nghiêm trọng,... Sự nghiệp xây dựng Quân đội, củng cố quốc phòng, bảo vệ Tổ quốc tiếp tục có những đòi hỏi mới nặng nề, phức tạp.

Trước yêu cầu xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam trong tình hình mới, ngày 17-1-2022, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 05-NQ/TW về “tổ chức Quân đội nhân dân Việt Nam giai đoạn 2021-2030 và những năm tiếp theo”; Quân ủy Trung ương đã ban hành Nghị quyết số 230-NQ/QUTW ngày 2-4-2022 lãnh đạo thực hiện tổ chức Quân đội nhân dân Việt Nam giai đoạn 2021-2030 và những năm tiếp theo, xác định mục tiêu đến năm 2025, xây dựng Quân đội cơ bản “tinh, gọn, mạnh”, tạo tiền đề vững chắc, phấn đấu năm 2030 xây dựng Quân đội cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại.

Lữ đoàn Pháo binh 368, Quân đoàn 1 thực hành bắn đạn thật năm 2022. Ảnh: MINH VIỆT

Đây là chủ trương thể hiện tư duy, tầm nhìn chiến lược của Đảng ta đối với sự nghiệp xây dựng Quân đội, củng cố quốc phòng, bảo vệ Tổ quốc trong giai đoạn phát triển mới của đất nước; bảo đảm cho Quân đội đủ sức hoàn thành thắng lợi mọi nhiệm vụ được giao.

Trong đó, các quân đoàn được tổ chức lại, tiếp tục được xác định là lực lượng cơ động chiến lược, có vai trò đặc biệt quan trọng trong tác chiến phòng thủ bảo vệ Tổ quốc với nhiệm vụ nặng nề hơn, quy mô lớn hơn, phạm vi hoạt động rộng hơn, đảm nhiệm tác chiến trên địa bàn nhiều quân khu, nhiều hướng chiến lược, được biên chế nhiều đơn vị hỏa lực mạnh, sức cơ động cao, trang bị nhiều loại vũ khí, phương tiện hiện đại nhằm đáp ứng yêu cầu chiến tranh công nghệ cao trong tương lai.

Trong điều kiện, hoàn cảnh mới, cán bộ, chiến sĩ Quân đoàn 1 cần thấy rõ vinh dự, trách nhiệm, đoàn kết, tự lực, tiếp nối, phát huy truyền thống “Thần tốc-quyết thắng” trong xây dựng và thực hiện nhiệm vụ của Quân đoàn; trước mắt, tập trung thực hiện có hiệu quả những nội dung cơ bản sau:

Một là, tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo, tập trung quán triệt sâu sắc, thấy hết những thuận lợi, khó khăn, triển khai thực hiện hiệu quả Nghị quyết của Bộ Chính trị, Nghị quyết của Quân ủy Trung ương về “tổ chức Quân đội nhân dân Việt Nam giai đoạn 2021-2030 và những năm tiếp theo”.

Trên cơ sở đó, xây dựng kế hoạch chặt chẽ, khoa học và triển khai thực hiện nghiêm túc kế hoạch tổng thể về điều chỉnh tổ chức lực lượng Quân đội với lộ trình, bước đi phù hợp theo hướng “tinh, gọn, mạnh”, có cơ cấu tổ chức đồng bộ, hợp lý giữa các thành phần, lực lượng, chất lượng ngày càng cao, đủ khả năng hoàn thành thắng lợi nhiệm vụ trong mọi tình huống.

Quá trình quán triệt, triển khai thực hiện nghị quyết, chỉ thị, kết luận, kế hoạch của Bộ Chính trị, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng về xây dựng Quân đội phải làm cho cán bộ, đảng viên, đoàn viên, hội viên nhận thức sâu sắc chủ trương về điều chỉnh tổ chức Quân đội nhân dân Việt Nam là yêu cầu khách quan, nhằm cụ thể hóa mục tiêu đến năm 2025, cơ bản xây dựng Quân đội tinh, gọn, mạnh, tạo tiền đề vững chắc, phấn đấu năm 2030 xây dựng Quân đội nhân dân cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại; bảo đảm cho Quân đội có chất lượng tổng hợp, sức mạnh chiến đấu ngày càng cao, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới.

Đồng thời, xây dựng cho cán bộ, chiến sĩ có bản lĩnh chính trị vững vàng; đề cao trách nhiệm chính trị, ý thức chấp hành pháp luật Nhà nước, kỷ luật Quân đội, tin tưởng, đoàn kết, thống nhất, khắc phục khó khăn, sẵn sàng nhận và hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao; chống các biểu hiện tiêu cực, chủ quan, nóng vội, trông chờ, thiếu quyết liệt trong tổ chức thực hiện. Quá trình thực hiện phải kết hợp chặt chẽ công tác tư tưởng với công tác tổ chức, cán bộ và công tác chính sách, tạo sự đồng thuận, thống nhất cao trong cơ quan, đơn vị.

Hai là, thường xuyên giữ vững, tăng cường sự lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt của Đảng, chăm lo xây dựng các cấp ủy, tổ chức Đảng trong sạch, vững mạnh, tiêu biểu về chính trị, tư tưởng, đạo đức, tổ chức và cán bộ; chú trọng củng cố, kiện toàn, nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của các cấp ủy, tổ chức đảng, đủ năng lực lãnh đạo cơ quan, đơn vị hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao. Kiên quyết đấu tranh chống mọi biểu hiện tiêu cực, suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống.

Gắn xây dựng cấp ủy với xây dựng đội ngũ cán bộ chủ trì, xây dựng tổ chức đảng trong sạch, vững mạnh tiêu biểu với xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện “mẫu mực, tiêu biểu”.

Làm tốt công tác tư tưởng, giáo dục truyền thống cho cán bộ, chiến sĩ trong quá trình thành lập, tổ chức và hoạt động của Quân đoàn 12; bảo đảm cho cán bộ, chiến sĩ luôn kiên định, vững vàng, ý chí quyết tâm cao, tin tưởng vào chủ trương đúng đắn của Bộ Chính trị, Quân ủy Trung ương đã quyết định; kế thừa và phát huy tốt truyền thống của Quân đoàn 1, Quân đoàn 2, viết tiếp truyền thống vẻ vang của Quân đội nhân dân, của các quân đoàn (Quân đoàn 1: “Thần tốc-quyết thắng”; Quân đoàn 2: “Thần tốc-táo bạo-quyết thắng”) trong quá trình thực hiện nhiệm vụ của Quân đoàn 12.

Đặc biệt, cần quan tâm xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp có trình độ, năng lực toàn diện, sức khỏe, độ tuổi phù hợp, có số lượng và cơ cấu hợp lý, chất lượng cao, đủ sức hoàn thành mọi nhiệm vụ trong điều kiện mới; dám nghĩ, dám nói, dám làm, dám chịu trách nhiệm, dám đổi mới, sáng tạo, dám đương đầu với khó khăn, thử thách và dám hành động vì lợi ích chung.

Các lữ đoàn Binh chủng của Quân đoàn 1 luyện tập vượt chướng ngại nước. Ảnh: MINH VIỆT

Ba là, tiến hành đồng bộ các giải pháp xây dựng Quân đoàn “tinh, gọn, mạnh”, gắn với đổi mới nâng cao chất lượng công tác huấn luyện, đào tạo. Trọng tâm quán triệt sâu sắc và thực hiện có hiệu quả Nghị quyết số 1659-NQ/QUTW ngày 20-12-2022 của Quân ủy Trung ương về “nâng cao chất lượng huấn luyện giai đoạn 2023-2030 và những năm tiếp theo”. Đột phá nâng cao chất lượng huấn luyện, bảo đảm phù hợp với chức năng, nhiệm vụ, tổ chức biên chế của Quân đoàn, của từng đơn vị.

Tổ chức huấn luyện phải chặt chẽ, linh hoạt, đúng phương châm, quan điểm, nguyên tắc, các mối kết hợp; chú trọng truyền thụ kinh nghiệm thực tiễn, nâng cao năng lực thực hành, làm chủ vũ khí, trang bị, khí tài mới, hiện đại, sức cơ động và khả năng tác chiến trong điều kiện chiến tranh sử dụng vũ khí công nghệ cao.

Tích cực ứng dụng công nghệ thông tin, các phương tiện kỹ thuật hiện đại trong huấn luyện bộ đội, diễn tập ở các cấp, bảo đảm sát thực tế chiến đấu, rèn luyện khả năng chịu đựng khó khăn, gian khổ và sức khỏe bền bỉ, dẻo dai cho bộ đội, đáp ứng tốt yêu cầu nhiệm vụ khi có tình huống xảy ra.

Bốn là, thường xuyên phát huy dân chủ đi đôi với duy trì nghiêm kỷ luật, kỷ cương; chăm lo xây dựng, củng cố vững chắc sự đoàn kết thống nhất nội bộ, đoàn kết quân dân; làm tốt công tác dân vận. Chủ động phối hợp, hiệp đồng chặt chẽ với các đơn vị bạn và cấp ủy, chính quyền địa phương để bảo đảm thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ cả thường xuyên và đột xuất.

Chăm lo xây dựng các tổ chức quần chúng và hội đồng quân nhân vững mạnh, hoạt động đúng chức năng, nhiệm vụ; phát huy trách nhiệm của đoàn viên, hội viên trong xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện và tham gia xây dựng Đảng; thực hiện tốt quy chế dân chủ ở cơ sở, tăng cường đối thoại giữa cán bộ chủ trì với cán bộ, chiến sĩ, giải quyết kịp thời các vướng mắc nảy sinh từ cơ sở, không để xảy ra các vụ việc phức tạp, kéo dài.

Năm là, quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo đổi mới về phương thức bảo đảm hậu cần và cơ chế quản lý tài chính; không ngừng nâng cao đời sống của bộ đội; triển khai bảo đảm tốt nhất về chất lượng và hệ số kỹ thuật các loại vũ khí, trang bị, xe-máy, sẵn sàng đáp ứng với yêu cầu nhiệm vụ chiến đấu và các nhiệm vụ khác. 

Phải đặc biệt chú trọng xây dựng, bảo đảm sức cơ động để Quân đoàn thực sự là đơn vị “Chủ lực, cơ động chiến lược” của Bộ, đáp ứng kịp thời nhiệm vụ trong mọi điều kiện, hoàn cảnh, với mọi quy mô lực lượng và cự ly, yêu cầu của hình thức tác chiến được giao.

Xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam “tinh, gọn, mạnh” là chủ trương nhất quán, đúng đắn của Đảng và Nhà nước ta, bảo đảm cho Quân đội ta có đủ sức mạnh, hoàn thành tốt vai trò là lực lượng nòng cốt trong sự nghiệp củng cố quốc phòng, bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

Tự hào với truyền thống vẻ vang và những thành tích, chiến công suốt 50 năm xây dựng, chiến đấu, trưởng thành, trong giai đoạn cách mạng mới, cán bộ, chiến sĩ Quân đoàn 1 nhất định kế thừa xứng đáng, viết tiếp truyền thống “Thần tốc-quyết thắng”, lập nhiều thành tích, chiến công mới trong xây dựng đơn vị và thực hiện nhiệm vụ được giao; thực sự là Quân đoàn chủ lực, cơ động chiến lược trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa, xứng đáng với niềm tin yêu của Đảng, Nhà nước và nhân dân.

Theo qdnd.vn

https://www.qdnd.vn/quoc-phong-an-ninh/xay-dung-quan-doi/quyet-dinh-thanh-lap-quan-doan-1-va-cac-quan-doan-chu-luc-trong-giai-doan-cuoi-cua-cuoc-khang-chien-chong-my-cuu-nuoc-va-chu-truong-xay-dung-quan-doi-tinh-gon-manh-hien-nay-743595