Công tác quản lý, điều hành giá trong thời gian tới cần tiếp tục thực hiện thận trọng, chủ động và linh hoạt để bảo đảm kiểm soát tốc độ tăng giá tiêu dùng năm 2023.

Không chủ quan với rủi ro lạm phát

Kinh tế thế giới năm 2022 đã diễn ra với nhiều sự kiện bất ngờ. Đầu tiên, cuộc xung đột quân sự giữa Nga và Ukraine đã khiến giá các loại hàng hóa cơ bản trên thị trường thế giới tăng mạnh trong 6 tháng đầu năm. Đặc biệt là giá dầu thô, giá khí đốt tự nhiên và khí tự nhiên hóa lỏng, giá phân bón đã tăng mạnh nhất kể từ năm 2011, gây nguy cơ khủng hoảng an ninh năng lượng, lương thực, tạo áp lực lớn đến lạm phát toàn cầu. Ở nhiều nước phương Tây, lạm phát đã tăng lên mức khoảng 10%, cao nhất trong 30-40 năm trở lại đây. Tiếp đó, để kiềm chế lạm phát, Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) và nhiều ngân hàng trung ương trên thế giới đã tăng lãi suất với tần suất và tốc độ nhanh chưa từng thấy kể từ năm 1980. Đồng đô-la Mỹ cũng đã tăng giá tới 20% trong 9 tháng đầu năm 2022, khiến tình hình lạm phát trên toàn cầu trở nên trầm trọng hơn.

Trong bối cảnh đó, Chính phủ, các bộ, ngành đã kịp thời ban hành nhiều giải pháp về tài khóa, tiền tệ cũng như kiểm soát giá cả nhằm duy trì ổn định kinh tế vĩ mô, đồng thời hỗ trợ tăng trưởng. Kết quả, năm 2022 Việt Nam đã đạt được mục tiêu kép: GDP năm 2022 ước tăng 8,02% so với năm 2021, đạt mức tăng cao nhất trong giai đoạn 2011-2022; lạm phát bình quân năm 2022 chỉ ở mức 3,15%, thấp hơn nhiều so với mục tiêu 4% được Quốc hội giao. Ngoài ra, đồng Việt Nam cũng được coi là đồng tiền có tính ổn định cao trên thế giới trong năm qua. “Để chủ động ứng phó với áp lực lạm phát gia tăng, trong năm 2022, công tác quản lý, điều hành giá được thực hiện thận trọng, giá các mặt hàng Nhà nước định giá cơ bản được giữ ổn định như giá bán lẻ điện bình quân, giá dịch vụ khám bệnh, chữa bệnh theo lộ trình giá dịch vụ sự nghiệp công...”, ông Nguyễn Minh Tiến, Cục trưởng Cục Quản lý giá (Bộ Tài chính) chia sẻ.

Người dân mua hàng tại Trung tâm thương mại Big C Thăng Long (Hà Nội). Ảnh: MINH ĐỨC

Mặc dù vậy, các thách thức đối với kinh tế Việt Nam trong năm 2023 vẫn còn hiện hữu và diễn biến khó lường. Vì là nền kinh tế mở cao, có độ liên thông nhiều với nền kinh tế thế giới nên những biến động bên ngoài đều ảnh hưởng và tác động khá lớn đến kinh tế Việt Nam, đến lạm phát. Tình hình lạm phát cao và xu hướng tăng lãi suất tại các nước phát triển được dự báo sẽ vẫn tiếp tục diễn ra ít nhất trong tương lai gần. Trong khi đó, xác suất xảy ra suy thoái kinh tế toàn cầu ngày càng gia tăng cùng với chính sách tiền tệ thắt chặt tại Mỹ và châu Âu. Việc Trung Quốc chấm dứt chính sách "Zero Covid" cùng các rủi ro liên quan đến xung đột quân sự tại một số quốc gia có thể tạo áp lực đối với giá năng lượng, lương thực, thực phẩm và nguyên vật liệu trên thế giới trong thời gian tới. Tất cả những nguy cơ trên chắc chắn sẽ ảnh hưởng đến tình hình tăng trưởng, giá cả và thị trường tại Việt Nam trong năm 2023.

Xăng dầu là nhiên liệu quan trọng ảnh hưởng lớn tới hoạt động sản xuất, tiêu dùng; một trong những yếu tố tác động mạnh và trực tiếp làm tăng lạm phát, nhất là trong bối cảnh nền kinh tế Việt Nam đang trên đà phục hồi cần nhiều nhiên liệu cho các hoạt động sản xuất. Áp lực lạm phát trong năm 2023 có thể đến từ việc Nhà nước điều chỉnh giá dịch vụ y tế, giáo dục cũng như giá điện.

Điều hành linh hoạt, thận trọng giá các mặt hàng, dịch vụ thiết yếu

Trên thực tế, lạm phát đã có dấu hiệu hạ nhiệt trong tháng 12-2022, khi lạm phát cơ bản chỉ tăng 0,33% so với tháng trước. Theo các chuyên gia kinh tế, lạm phát so với cùng kỳ năm trước có khả năng đạt đỉnh vào tháng 1-2023 và sau đó sẽ quay trở lại mức trung bình của giai đoạn 2016-2022 khoảng 3%. Còn lạm phát trung bình trong năm 2023 được dự báo sẽ ở mức khoảng 3,5% (+/- 0,5%). TS Nguyễn Đức Độ, Phó viện trưởng Viện Kinh tế Tài chính, phân tích: “Áp lực tăng giá điện, giá một số dịch vụ do Nhà nước kiểm soát trong năm 2023 sẽ lớn hơn so với năm 2022, nhưng tác động cụ thể còn phụ thuộc vào thời điểm và mức độ điều chỉnh giá của cơ quan quản lý. Điển hình, nếu việc điều chỉnh giá điện được thực hiện trong nửa cuối năm 2023 với mức điều chỉnh không quá lớn, mục tiêu kiểm soát lạm phát khoảng 4,5%, hay thậm chí dưới 4% là hoàn toàn khả thi”. 

Đề xuất các giải pháp nhằm kiểm soát lạm phát theo mục tiêu 4,5% do Quốc hội đề ra, ông Nguyễn Minh Tiến cho rằng, các bộ, ngành, địa phương cần theo dõi sát diễn biến kinh tế và lạm phát thế giới tác động đến Việt Nam để có những giải pháp ứng phó phù hợp; cập nhật sát tình hình cung cầu trong nước để có chỉ đạo dự phòng tại địa phương, bảo đảm nguồn cung, bảo đảm cân đối cung cầu trong nước. Đặc biệt, đối với các mặt hàng Nhà nước định giá, các dịch vụ công đang triển khai lộ trình thị trường (như dịch vụ khám bệnh, chữa bệnh, giáo dục, điện), các bộ, ngành, địa phương chủ động trong việc tính toán, chuẩn bị các phương án giá để triển khai điều chỉnh vào thời điểm phù hợp với quy định và bối cảnh chung. 

Bên cạnh những khó khăn, thách thức, theo chuyên gia kinh tế Ngô Trí Long, năm 2023 có những thuận lợi đối với kiểm soát lạm phát, đó là kinh tế Việt Nam trên đà phục hồi, tạo nền tảng, nguồn lực cho điều hành chính sách. Tuy nhiên, để thực hiện mục tiêu kiểm soát lạm phát khoảng 4,5%, Chính phủ cần kịp thời tháo gỡ khó khăn, vướng mắc về cơ chế, chính sách, thủ tục hành chính, rà soát bãi bỏ các quy định không hợp lý. Phối hợp hài hòa các chính sách kinh tế vĩ mô, cân bằng giữa lãi suất và tỷ giá, giữa kiểm soát lạm phát và tăng trưởng, giữa hỗ trợ người dân, doanh nghiệp và cân đối ngân sách trước mắt cũng như lâu dài; tháo gỡ vướng mắc, nhất là về pháp lý và vốn cho doanh nghiệp, nhà đầu tư; đẩy nhanh giải ngân đầu tư công. Bộ Công Thương cần nắm bắt kịp thời giá xăng dầu thế giới, nâng cao năng lực và chất lượng dự báo, có giải pháp tổng thể bảo đảm đầy đủ nguồn cung xăng dầu dài hạn hơn.

Vỹ Dung/qdnd.vn

https://www.qdnd.vn/kinh-te/cac-van-de/chu-dong-linh-hoat-de-kiem-soat-lam-phat-719362