Gần một năm sau cuộc chiến Ukraine nổ ra, kinh tế toàn cầu vẫn đang phải gánh chịu nhiều hậu quả. Nguồn cung ngũ cốc, phân bón và năng lượng thiếu hụt cùng với đó là lạm phát và bất ổn kinh tế gia tăng trong bối cảnh thế giới vốn đang phải trải qua nhiều khó khăn.

Mặc dù tác động của cuộc chiến vẫn còn kéo dài song có một điều an ủi là nó đã không còn tồi tệ hơn. Các doanh nghiệp và nhiều nước phát triển đã kiên cường trụ vững, tránh được kịch bản tồi tệ nhất - suy thoái kinh tế.

Nhưng ở những nền kinh tế mới nổi, nỗi đau vẫn còn dai dẳng.

Kinh tế toàn cầu vẫn đang phải gồng gánh nhiều hậu quả sau một năm chiến sự xảy ra ở Ukraine (Ảnh: AP).

Thịt và trứng trở thành thứ xa xỉ

Tại Ai Cập, nơi gần 1/3 dân số sống trong cảnh nghèo đói, nhiều năm qua Halima Rabie đã phải vật lộn để nuôi 5 đứa con đang ở độ tuổi đi học. Giờ đây, khi giá cả sinh hoạt tiếp tục tăng, người góa phụ 47 tuổi này đã phải cắt giảm nhiều nhu yếu phẩm cơ bản nhất.

"Thật không thể chịu nổi", Rabie nói khi bắt đầu công việc dọn dẹp nhà vệ sinh tại một bệnh viện công ở thành phố Giza. "Thịt và trứng đã trở thành một thứ xa xỉ", cô nói.

Tại Mỹ và nhiều quốc gia giàu có khác, giá tiêu dùng, vốn tăng đột biến do ảnh hưởng của chiến tranh, đang có dấu hiệu hạ nhiệt. Điều này nhen nhóm hy vọng Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) sẽ giảm tốc tăng lãi suất, giúp nền kinh tế lớn nhất thế giới tránh rơi vào suy thoái.

Cuối năm ngoái, Trung Quốc cũng đã bất ngờ bãi bỏ các biện pháp phong tỏa hà khắc để ngăn ngừa Covid, vốn đã cản trở nền kinh tế lớn thứ 2 thế giới tăng trưởng.

Thời tiết ấm hơn thông thường đã hạ nhiệt giá khí đốt, giúp châu Âu hạn chế những thiệt hại từ cuộc khủng hoảng năng lượng sau khi Nga "khóa van" phần lớn khí đốt đến lục địa này. Tuy nhiên, giá dầu và khí đốt vẫn neo cao giúp nền kinh tế Nga trụ vững trước các lệnh trừng phạt.

Hóa đơn năng lượng tăng gấp 5 lần

Ông Adam Posen, Chủ tịch Viện Kinh tế Quốc tế Peterson, cho rằng tác động của cuộc chiến này đối với nền kinh tế thế giới chỉ như một "cú sốc thoáng qua".

Tuy nhiên, dù lớn hay nhỏ, chiến tranh vẫn gây ra nỗi đau cho người dân. Ví như ở châu Âu, cuộc xung đột đã khiến giá khí đốt tăng gấp 3 lần so với trước chiến tranh.

Giá khí đốt ở châu Âu đã tăng gấp 3 lần so với trước chiến sự (Ảnh: Getty).

Trong năm nay, Sven Paar, người điều hành một tiệm giặt là ở Walduern, phía tây nam nước Đức, tá hỏa khi hóa đơn khí đốt tăng gấp 5 so với năm ngoái, từ mức 30.000 euro năm ngoái lên 165.000 euro. Cửa hàng anh đang vận hành 12 máy giặt hạng nặng để giặt 8 tấn quần áo mỗi ngày.

"Chúng tôi buộc phải chuyển chi phí gia tăng đó sang khách hàng", anh nói và cho biết đến nay anh có thể giữ chân khách hàng của mình là vì anh đã chìa các hóa đơn năng lượng đi kèm với thông báo tăng giá.

Tuy giữ được chân khách hàng, nhưng cửa hàng cũng nhận được ít đơn hàng hơn. Nhiều nhà hàng do có ít khách nên nhu cầu giặt giũ cũng ít đi. Một số khách sạn đã đóng cửa, tạm ngừng hoạt động trong tháng 2 để đỡ phải trả chi phí sưởi ấm trong mùa thấp điểm, điều đó đồng nghĩa họ ít phải giặt chăn ga trải giường hơn.

Giá thực phẩm quá cao cũng đang gây khó khăn cho người dân, đặc biệt là người nghèo. Chiến sự đã làm gián đoạn nguồn cung lúa mì, lúa mạch và dầu ăn từ Ukraine và Nga. Đây là 2 nhà cung cấp lớn trên toàn cầu cho châu Phi, Trung Đông và một phần của châu Á, nơi nhiều người dân đang phải vật lộn với tình trạng thiếu lương thực. Nga cũng là nhà cung cấp phân bón hàng đầu của thế giới.

Chiến sự đã làm gián đoạn nguồn cung lúa mì, lúa mạch và dầu ăn từ Ukraine và Nga (Ảnh: Reuters).

Chân gà cũng đắt đỏ, khan hiếm

Tại Ai Cập, nước nhập khẩu lúa mì nhiều nhất thế giới, Rabie đã nhận thêm công việc thứ hai ở một phòng khám tư nhân vào tháng 7 vừa qua, song góa phụ này vẫn phải chắt bóp lắm mới theo kịp được giá cả tăng cao.

Với đồng lương ít ỏi, chưa đến 170 USD/tháng, Rabie chỉ có thể cho các con ăn thịt mỗi tháng một lần và sử dụng những phụ phẩm rẻ hơn để đảm bảo cung cấp protein cho các con. Nhưng ngay cả những thứ đó cũng đang trở nên khó kiếm.

Chính phủ Ai Cập đã gợi ý cho người dân dùng chân và cánh gà để thay thế thịt gà, song "ngay cả chân gà cũng trở nên đắt đỏ", Rabie nói.

Tại Nigeria, nước nhập khẩu lúa mì hàng đầu của Nga, giá lương thực trung bình đã tăng vọt trong năm qua, tăng 37%. Giá bánh mì ở một số nơi cũng đã tăng gấp đôi trong bối cảnh thiếu hụt nguồn cung lúa mì. Ít nhất 40% tiệm bánh ở thủ đô Abuja của Nigeria đã phải đóng cửa sau khi giá bột mì tăng vọt khoảng 200%.

"Rất nhiều người đã dừng ăn bánh mì. Họ đã tìm đến những lựa chọn khác thay thế vì giá bánh mì quá đắt đỏ", Mansur Umar, Chủ tịch hiệp hội làm bánh ở Nigeria cho biết.

Giá bánh mì cũng trở nên đắt đỏ, nhiều người phải chuyển sang thực phẩm khác để thay thế bánh mì (Ảnh: AP)

Tại Tây Ban Nha, chính phủ đang chi 300 triệu euro để giúp người nông dân mua phân bón. Giá phân bón cũng đã tăng gấp đôi kể từ khi chiến sự ở Ukraine nổ ra.

Giảm khẩu phần thay vì tăng giá

Tất cả những điều đó chứng tỏ nền kinh tế toàn cầu đang chậm lại. Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) đã hạ dự báo tăng trưởng kinh tế toàn cầu trong năm nay và ước tính năm 2022 GDP toàn cầu mất khoảng 1.000 tỷ USD.

Nathan Sheets - kinh tế trưởng toàn cầu của Citibank cho biết, nền kinh tế châu Âu vẫn đang trải qua những trở ngại đáng kể, bất chấp giá năng lượng đã hạ nhiệt và rủi ro suy thoái giảm xuống.

Theo IMF, giá tiêu dùng ở các nước giàu nhất đã tăng 7,3% trong năm ngoái, cao hơn so với mức dự đoán 3,9% trong tháng 1/2022. Còn ở nước nghèo hơn, giá tiêu dùng cũng đã tăng 9,9%, cao hơn so với mức dự đoán 5,9% đưa ra trước chiến sự.

Ở Mỹ, lạm phát cao đã buộc các doanh nghiệp phải linh động hơn. Stacy Elmore, đồng sáng lập The Luxury Pergola ở Noblesville, bang Indiana, cho biết chi phí bảo hiểm y tế cho 8 công nhân trong công ty cô đã tăng 39% trong năm qua - lên 10.000 USD/tháng. Trong bối cảnh thiếu lao động, Elmore cũng phải tăng lương theo giờ cho thợ lắp đặt từ 24 USD lên 30 USD mỗi giờ.

Tuy nhiên, vì trả lương cao nên giá hàng hóa cũng bị đội lên, và điều đó lại khiến doanh số sụt giảm. Vì vậy, để giảm giá thành sản phẩm, Elmore đã chuyển sang mô hình tự làm, bán trực tiếp cho khách hàng với mức giá giảm gần một nửa.

Tại Jakarta, thủ đô Indonesia, nhiều người bán hàng rong cho biết họ không thể chuyển giá thực phẩm sang cho khách hàng. Vì vậy, thay vì tăng giá bán, họ đã giảm khối lượng trên mỗi khẩu phần.

"Một kg gạo trước đây chia làm 8 phần, nhưng giờ chúng tôi chia thành 10 phần", Mukroni, 52 tuổi, người điều hành một quầy hàng thực phẩm nói và cho biết nếu giá quá cao, khách hàng sẽ không mua, vì vậy ông buộc phải chia nhỏ khẩu phần để giữ giá.

"Chúng tôi hy vọng hòa bình sẽ lập lại, bởi xét cho cùng, không ai thắng hay thua, vì tất cả mọi người đều là nạn nhân", ông nói.

Nhật Linh/dantri.com.vn

https://dantri.com.vn/kinh-doanh/chuyen-la-kinh-te-the-gioi-trung-thit-tro-nen-xa-xi-chan-ga-khan-hiem-20230217134933231.htm