Nhà bị kê biên trả nợ, ông Phạm Trí Thức cùng vợ con không biết ở đâu trong những ngày tới.

Đơn độc vì tàu vỏ thép

Ông Phạm Trí Thức ở thôn An Kỳ, xã Tịnh Kỳ, TP Quảng Ngãi ngồi giữa nhà bần thần, cánh tay buông rũ. Trước mặt là chiếc Cúp vàng Thủy sản Việt Nam năm 2012, Kỷ niệm chương Hội nghị lần 2 của Hội Nghề cá, Kỷ niệm chương vì sự nghiệp biển đảo của Bộ Tư lệnh biên phòng cùng nhiều bằng khen, giấy khen của bộ ngành Trung ương ông nhận trong bao năm qua. Những “bảng vàng” minh chứng cho một đời lừng lẫy biển khơi của ông không giải quyết được bi kịch cuối đời: mất nhà.

Con tàu vỏ thép trị giá 16,6 tỷ đồng của ông từ nguồn vay ngân hàng đã bị bán đấu giá với số tiền 1,6 tỷ đồng do ông không trả được nợ. Giữa tháng 3 vừa qua, ông Trí Thức nhận được thông báo cưỡng chế của Chi cục thi hành án dân sự TP Quảng Ngãi, sẽ kê biên ngôi nhà 122m2 cả gia đình ông đang ở để tiếp tục trả nợ cho tàu vỏ thép. Đây là điều mà ông Trí Thức không thể ngờ tới. Sáu năm tiên phong đóng tàu vỏ thép, ông Phạm Trí Thức không thể ngờ lâm bước đường cùng, mất cả tàu lẫn nhà.

Ông Trí Thức nhớ lại, thời điểm nghị định 67 ra đời rất nhiều hội nghị, hội thảo rầm rộ lan tỏa về các làng chài tỷ phú quê ông. Sức hút cùng những lời hứa đồng hành, ông Thức quyết sang trang mới nghề biển. Năm 2017 tàu vỏ thép của ông ra khơi. Anh em thuyền viên chưa quen “vỏ thép” nên đánh bắt không hiệu quả. Đến khi quen dần thì nợ quá hạn gối đầu. Năm 2018, ông cùng phía ngân hàng đạt được thỏa thuận sau lần khởi kiện đầu tiên. Cuối năm đó, tàu gặp lốc xoáy bất ngờ mất 158 tấm lưới, thiệt hại 2 tỷ đồng. Mặc dù có xác nhận của cơ quan chức năng nhưng cơ quan bảo hiểm không chi trả. Không còn tiền, không thể vay vốn nên tàu ông nằm bờ, thất thu, nợ chồng lên nợ. 

Bị ngân hàng khởi kiện lần thứ 2 năm 2019, ông Trí Thức đã gửi đơn cứu xét đến nhiều nơi. Ông cho rằng, nghị định 67 quy định “con tàu là tài sản thế chấpˮ, nhưng ngân hàng ràng buộc ông phải thế chấp quyền sử dụng đất. “Lúc đó phía ngân hàng bảo cắm sổ đỏ để làm các thủ tục xong thì trả lại. Mình nghĩ sau này cũng cần vay mua phí tổn, sửa tàu nên buộc thế phải đưa sổ đỏ cho họ”.

Không còn khả năng trả nợ, năm 2021 con tàu vỏ thép 16,6 tỷ đồng đã được bán với giá 1,6 tỷ đồng. Sau 3 năm, khối tài sản tàu thép chỉ còn 10% so giá trị ban đầu.

Hơn 30 năm đi biển, chưa gì có thể quật ngã người đàn ông dày dạn trùng khơi trên ba con tàu gỗ 1.000 mã lực, mỗi năm dư tiền tỷ. “Tàu vỏ thép quật ngã vợ chồng tôi. Tàu sắt lẫn nhà bị bán, kê biên mà nợ vẫn chưa trả hết. Không còn ai đồng hành, không ai giúp vợ chồng tôi hết”, bà Trần Thị Biết, vợ ông Trí Thức chua xót. 

Đừng để ngư dân chơi vơi

“Con tàu là tài sản thế chấp” là một trong những điểm mới của Nghị định 67, khuyến khích ngư dân vay vốn đóng tàu vỏ thép, đánh bắt hải sản xa bờ. Thế nhưng sau vài năm, nhiều ngư dân lâm nợ, không nhà vì tàu vỏ thép.

Ngay từ khi triển khai chính sách, tàu thép có giá trị lớn nên quy trình xét cho vay vốn chặt chẽ hơn. Thời điểm đó, ở các vùng biển nổi tiếng tỉnh Quảng Ngãi như: Nghĩa An, Bình Châu, Bình Chánh, Sa Huỳnh… ngư dân tiêu biểu giỏi nghề, có tài chính, làm ăn trên biển khá được vận động, khuyến khích đóng tàu vỏ thép hiện đại với phương châm “vừa phát triển kinh tế, vừa góp phần bảo vệ chủ quyền biển đảo”.

Ở tạm bợ trên khoảnh đất lấn chiếm, hằng ngày chị Lê Thị Chi nhìn sang bên kia là ngôi nhà của mình, nay đã chuyển giao cho người trong họ hàng.

Hơn 3 năm đóng tàu vỏ thép, vợ chồng chủ tàu Võ Văn Tình và chị Lê Thị Chi ở xã Bình Đông, huyện Bình Sơn cũng lang thang vì mất nhà. Chị Chi nhớ lại, để vay đóng tàu vỏ thép năm 2016 vợ chồng chị cũng cầm cố sổ đỏ. Hai năm sau, không trả được lãi suất, căn nhà bị kê biên với giá 150 triệu đồng. Không muốn ngôi nhà bị bán cho người ngoài, chủ tàu đã thỏa thuận với anh em họ lên ngân hàng "chuộc" sổ đỏ về. Riêng con tàu vỏ thép trị giá 14 tỷ đồng ngân hàng đang rao bán với giá 1,6 tỷ đồng để thanh lý một phần nợ. 

“Bên ngân hàng nói cứ đưa sổ đỏ rồi tính sau. Mình nghĩ để ngân hàng giữ sau này vay thêm nhưng sau họ giữ cấn trừ luôn tiền lãi. Giờ ân hận vì ngày xưa có tàu gỗ lời lỗ gì cũng cố được. Nay mất nhà, trắng tay”. Nhà cửa cùng tài sản hơn 4 tỷ đồng tích góp bao năm nay mất sạch vì tàu thép. Lấn khoảng đất làm nơi ở tạm bán bánh xèo sống qua ngày, vợ chồng chị không thể quay đầu khi nợ nần chồng chất. 

Theo Thống kê của Chi cục bảo vệ nguồn lợi Thủy sản tỉnh Quảng Ngãi, toàn tỉnh có 62 tàu vay vốn theo Nghị định 67, trong đó có 11 tàu thép; 80% hoạt động không hiệu quả do nhiều nguyên nhân: chưa quen với tàu vỏ thép, ra khơi gặp thời tiết xấu, tai nạn lao động trên tàu... khiến ngư dân chưa kịp chống đỡ khi nợ quá hạn, tàu phải nằm bờ chờ thanh lý, đấu giá.

“Đánh bắt không có, phải vay nóng bên ngoài hơn 1 tỷ đồng để lo phí tổn ra khơi và cho bạn đi biển mượn mỗi người 20-30 triệu đồng, sau đó vay tín dụng đen để trả nợ lãi ngân hàng nên nợ chồng nợˮ,  một chủ tàu cay đắng thốt lên.

Bị ngân hàng khởi kiện, nhiều ngư dân đã gửi đơn cứu xét đến nhiều nơi. Họ cho rằng Nghị định 67 quy định “con tàu là tài sản thế chấpˮ, nhưng bằng nhiều cách hai bên thỏa thuận và các chủ tàu đều phải thế chấp nhà, tài sản đang ở trước khi ra khơi cùng tàu vỏ thép. Và thực tế, nhiều chủ tàu vay vốn theo Nghị định 67 mất “cả chì lẫn chài” vài năm sau đó.

Khi cho vay theo Nghị định 67, ngân hàng đã thẩm định, đánh giá những ngư dân tốt nhất để cho vay nhưng nợ xấu vẫn xảy ra. Theo thống kê của BIDV Chi nhánh Quảng Ngãi, đơn vị cho vay 6 tàu theo nghị định 67 với số tiền gần 76 tỷ đồng cho biết, chỉ thu nợ được hơn 16,3 tỷ đồng nợ gốc và hơn 400 triệu đồng tiền lãi. Hầu hết ngư dân không có khả năng trả lãi, và 4 tàu đã được bán sau thời gian nằm bờ. 

Ông Nguyễn Văn Hùng, Giám đốc Ngân hàng BIDV chi nhánh Quảng Ngãi khẳng định, nghị định 67 quy định con tàu là tài sản thế chấp, nhưng không cấm việc ngư dân và ngân hàng thỏa thuận có tài sản bảo đảm khác như sổ đỏ, tài sản... “Chủ tàu thống nhất thỏa thuận với ngân hàng thế chấp tài sản để bảo đảm vay. Có hợp đồng thế chấp, căn cứ giao dịch giữa 2 bên”.

Tàu vỏ thép của ngư dân xã Bình Đông, huyện Bình Sơn. Đóng mới hàng chục tỷ đồng nhưng khi thanh lý tàu chỉ còn 10-15% so giá trị ban đầu.

Thực tế, đa số chủ tàu vay vốn thế chấp nhà giá trị nhỏ là sự thỏa thuận tự nguyện, vì ngân hàng muốn ngư dân có trách nhiệm với khoản vay của tàu, trách nhiệm hơn trong khai thác, hành nghề biển. “Ngư dân thiếu kinh nghiệm quản lý một tài sản giá trị quá lớn, các tổ chức thiếu sự tiếp sức. Cùng là tàu vỏ thép, nhưng tàu không phải vay mà được quỹ hỗ trợ ngư dân cấp thì lại thành công”, 1 lãnh đạo ngân hàng lý giải.

Khối tài sản hàng chục tỷ đồng khi thanh lý, đấu giá chỉ còn 10-15% so giá trị ban đầu khiến ngư dân điêu đứng. Còn ngành chức năng loay hoay giải quyết hệ quả này. “Khi thi hành án, đơn vị gặp khó vì tàu vỏ sắt khó bán, giá thấp hơn nhiều so với giá trị ban đầu, nhưng vẫn không có người mua. Điều này làm cho các án dân sự liên quan đến tàu theo nghị định 67 bị kéo dài”, ông Võ Văn Xông, Quyền Cục trưởng Thi hành án dân sự tỉnh  cho hay.

Ngư dân mất cả tàu lẫn tài sản, nhà cửa vì tàu vỏ thép nhưng đến nay chưa có chính sách tháo gỡ. Còn những chủ tàu Quảng Ngãi giỏi biển khơi, lừng lẫy một thời chơi vơi không chốn về.

Theo nhandan.vn

https://nhandan.vn/tin-tuc-xa-hoi/nhung-ngu-dan-khong-nha-vi-tau-vo-thep-690773/