Đền Gôi Vị tọa lạc trên diện tích gần 2.000m2 ở thôn Trung Mỹ, xã An Hòa Thịnh, huyện Hương Sơn, tỉnh Hà Tĩnh. Ngôi đền này được lập từ năm Đinh Dậu 1717, niên hiệu Vĩnh Thịnh thứ 13, đời vua Lê Dụ Tông.

Cổng chính là hai cột to, cao gần 7m, cách nhau 4,4m, mỗi đỉnh gắn một con nghê đá. Mỗi cổng phụ cao 3,6m, nối liền cổng chính với cổng phụ là tường cao 1,3m.

Theo gia phả họ Đinh Nho để lại, Đền Gôi Vị thờ 4 vị phúc thần trong một gia đình có ba cha con và một người con dâu. Họ gồm: Tiến sĩ Đinh Nho Công, Tiến sĩ Đinh Nho Hoàn, Tổng binh hương nghĩa hầu Đinh Nho Côn và tiết phụ Phan Thị Viên - vợ thứ của Tiến sĩ Đinh Nho Hoàn.

Đền Gôi Vị đã trải qua hơn 300 năm với nhiều biến cố thăng trầm của lịch sử. Dù vậy, ngôi đền này vẫn giữ được một số hiện vật và tư liệu vô cùng quý giá, độc đáo, có giá trị nghệ thuật cao. Một trong số đó là Khánh đá Mặc Trai.

Bia đá cổ còn lưu giữ tại đền Gôi Vị. Năm 2018, Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch xếp hạng đền Gôi Vị là Di tích văn hóa cấp Quốc gia.

Điều đặc biệt, phía sau ngôi đền có một tháp am hình chóp cao gần 4m, rộng 2m. Từ đỉnh tháp có một cây bồ đề mọc lên. Tương truyền niên đại của cây và tháp ít nhất cũng gần 300 năm tuổi.

Tháp am thờ bà Phan Thị Viên, vợ ông Đinh Nho Hoàn (1671-1715). Năm Ất Mùi (1715) đời Lê Dụ Tông, Đinh Nho Hoàn bấy giờ là Tả Thị Lang Bộ Lễ, vâng mệnh đi sứ sang Trung Quốc. Trên đường đi, ông bị bệnh và mất. Tương truyền, bà Phan Thị Viên đã tuẫn tiết theo chồng. Triều đình phong tặng bà là "Á Thần phu nhân", sắc cho địa phương lập đền thờ, ban cho 20 mẫu tự điền, ban biển vàng "Tiết phụ môn". Người dân sau đó lập tháp am thờ bà.

Tháp am được chia thành 3 tầng và hai cửa tháp. Tháp được xây bằng gạch đỏ, theo hình chóp. Qua thời gian, tháp bị rễ cây bồ đề bao phủ. Người dân quan niệm rằng hình tượng cây bồ đề ôm lấy tháp là tượng trưng cho tình phu thê.

Bộ rễ cây bồ đề ôm kín 4 mặt tháp am, người ôm không xuể. Cửa tháp cũng bị rễ cây bịt kín nên người dân vẫn thường thắp hương xung quanh để tỏ lòng thành kính.

Bộ rễ lớn của cây bám chắc quanh tháp am tạo nên sự kỳ bí.

Trải qua nhiều biến cố, cây và tháp vẫn vững vàng, tỏa bóng thời gian, làm nên sự trầm mặc, cổ kính, linh thiêng cho ngôi đền hơn 300 năm tuổi.

Dương Nguyên/dantri.com.vn

https://dantri.com.vn/du-lich/doc-dao-cay-bo-de-co-thu-om-tron-thap-am-o-ngoi-den-hon-300-tuoi-20221123223729996.htm